Վիքիմեդիա

 https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B6%D5%A1%D5%B6%D5%A3%D5%BE%D5%A1%D5%AE-%D5%A7%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%A1_%D5%B0%D5%A1%D5%B4%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A5%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%BD%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6_%D6%86%D5%AB%D5%A6%D5%AB%D5%AF%D5%A1
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D5%A1%D5%AD%D5%AB%D5%B8%D5%B6
http://hy.wikipedia.org/wiki/Vantablack
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%A1%D5%BF%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A6%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%80
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8F%D5%A5%D5%AC%D5%A5%D5%AF%D5%AB%D5%B6%D5%A5%D5%A6
https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%BF%D5%AB%D5%A2%D5%B8%D6%80%D5%A3

Гравитационная сингулярность

Гравитацио́нная сингуля́рность (иногда сингулярность пространства-времени) — точка (или подмножество) впространстве-времени, через которую невозможно гладко продолжить входящую в неё геодезическую линию. В таких областях становится неприменимым базовое приближение большинства физических теорий, в которых пространство-время рассматривается как гладкое многообразие без края. Часто в гравитационной сингулярности величины, описывающие гравитационное поле, становятся бесконечными или неопределёнными. К таким величинам относятся, например, скалярная кривизна или плотность энергии в сопутствующей системе отсчёта.

В рамках классической общей теории относительности сингулярности обязательно возникают при формировании чёрных дыр под горизонтом событий, в таком случае они ненаблюдаемы извне. В некоторых случаях сингулярности могут быть видны внешнему наблюдателю — так называемые голые сингулярности, например космологическая сингулярность в теории Большого взрыва.

С математической точки зрения гравитационная сингулярность является множеством особых точек решения уравнений Эйнштейна. Однако при этом необходимо строго отличать так называемую «координатную сингулярность» от истинной гравитационной. Координатные сингулярности возникают тогда, когда принятые для решения уравнений Эйнштейна координатные условия оказываются неудачными, так что, например, сами принятые координаты становятся многозначными (координатные линии пересекаются) или наоборот, не покрывают всего многообразия (координатные линии расходятся и между ними оказываются не покрываемые ими «клинья»).

Գրավիտացիոն առանձնահատկություն

Գրավիտացիոն առանձնահատկություն (երբեմն տարածաժամանկակի առնձնահատկություն) կետ (կամ էլ ենթաբազմություն) տածության և ժամանակի մեջ, որի միջով անհնար է սահուն շարունակել նրա մեջ մտնողգեոդեզիական գիծը: Այդպիսի տարածքներում ոչ կիրառելի ֆիզիկական տեսություններ մեծ մասը, որոնց մեջ տարծությունը և ժամանակը դիտարկվում են որպես անվերջ բազմություն: Հաճախ գրավիտացիոն առանձնահատկությունների արժեքը, բնութագրող գրավիտացիոն դաշտը, դառնում է անվերջ կամ էներգիայի խտությունը ուղեկցող համակարգի անդրադարձը:

 Կլասիկ ընհանուր հարաբերականության տեսության ընդհացքում առանձնահատկությունները միշտ լինոմ են երբ, որ ստեղծվում սև խոռոչ պատահարների հորիզոնի մեջ, այդ դեպքում նրանք չրսում չնկատվող գոյություններ են: Որոշ դեպքերում առանձնահատկությունները կարող են տեսանելի լինել արատքին դիտորդի կարգավիճակում —այսպես կոչված մերկ առանձնահտկությոնները, օրինակ տիեզերաբանական առանձնակությունները Մեծ պայթյունի տեսության մեջ:

Մաթեմատիկայի տեսանկյունից գրավիտացիոն առնաձահատկությունը դա Էնշտեյնի հավսարության եզակի լուծումներից է: Սական անհրածեշտ խիստ տարբերել <<համակարգային առանձնահատկություն>> գրավիտացիոնից: Համակարգային առանձնահատկություն առաջանում այն ժամանակ, երբ որ Էնշտեյնի հավասարությունները լուծելու համար ձեռնարկումները չեն ստացվում, այնպես որ, օրինակ ընդունված համակարգերը ունենում բազմաթիվ իմաստներ (համակարգվող գծերը հատվում են) կամ էլ հակառակը չեն ծածկում ամբողջ բազմությունը (համակարգի գծերը հեռանում են իրարից և նրանց միջև առաջանում է չլուսաբանված <<հենասալեր>>):

Путешествие во времени

Путешествия во времени — гипотетическое перемещение человека или другого объекта из настоящего в прошлое илибудущее. Часто такие путешествия предполагается осуществлять с помощью технического устройства — «машины времени».

Способы путешествия в будущее

Современная наука допускает несколько возможных способов путешествия в будущее (строго говоря, любой объект путешествует в будущее, даже когда он бездействует, поэтому речь идет о путешествии в обход привычного течения времени):

1. Физический (на основе следствий теории относительности):
   • Движение со скоростью, близкой к скорости света. Время путешествия, измеренное по часам того, кто двигался с такой скоростью, всегда меньше измеренного по часам того, кто оставался неподвижен (точнее: того, кто не испытывал ускорений — «парадокс близнецов»).
   • Нахождение в области сверхвысокой гравитации, например, вблизи горизонта событий чёрной дыры.
2. Биологический — остановка метаболизма тела с последующим восстановлением (например: криоконсервация).

Ճանապրհորդություն ժամանակի միջով

Ճանապրհորդություն ժամանակի միջով — մարդու կամ ուրիշ օբյեկտի ենթադրական տեղափոխություն ներկաից անցյալ կամ ապագա: Հաճախ նմանատիպ ճանապարհորդություն իրականացնելու համար առաջարկվում է տեխնիկական սրաքի միջոցով — ժամանակի մեքենա:

Ապագա գնալու ձևերը

Ժամանակակից գիտությունը թույլ է տալիս մի քանի ձևեր ապագա գնալու համար (խիստ ասած ցանկացած օբյեկտ ճանապարհորդում է ապագա, նույնիսկ այն ժամանակ երբ նա ոչինչ չի անում, դրա համար խոսքը գնում է սովորական ժամանակին շրջանցելու մասին)

1.      Ֆիզիկականորեն (հարաբերականության տեսության հիման վրա)

• Շարժվելով լույսի արագությանը մոտիկ արագությունով: Ժամանակը դա ճանապրահորդություն է, որը չափվում է ժամացույցերով ով շարժվում է այդ արագոթւյամբ, միշտ քիչ է ժամերով չափվածից համեմատած ամշարժ մարմնի հետ (ավելի ճիշտ. ով արագացում չի ապրում — <<երկորյակների պառադոքս>>):
• Գտնվելով հսկայական գրավիտացիա ունեցող մարմինի շուրջը, օրինակ, գտնվելով սև խոռչի մոտ:

2.      Կենսաբանական — նյութափոխանակությունը կանգնեցնելով որին հաջորդում է վերկանգնումը (օրինակ. կրիոկանվեռացում):  

Скорость света

Наиболее точное измерение скорости света 299 792 458 ± 1,2 м/с на основе эталонного метра было проведено в 1975 году^{[Прим. 1]}.

На данный момент считают, что скорость света в вакууме — фундаментальная физическая постоянная, по определению, точноравная 299 792 458 м/с, или 1 079 252 848,8 км/ч. Точность значения связана с тем, что с 1983 года метр в Международной системе единиц (СИ) определён, как расстояние, которое проходит свет в вакууме за промежуток времени, равный1 / 299 792 458 секунды^[4]. Для решения школьных задач и разного рода оценок, не требующих большой точности, обычно используют значение 300 000 000 м/с (3×10⁸ м/с).

Լույսի արագություն

Լույսի արագության առավել ճշգրիտ չափումը էտալոնային մետրի հիման վրա անցկացվել է 1975թ., որով ստացված տվյալը 299 792 458 ± 1,2 մ/վ է։ Այժմ լույսի արագության չափման ամենաճշգրիտ մեթոդները հիմնվում են լույսի կամ այլ էլեկտրամագնիսական ճառագայթման  ալիքի երկարության և հաճախության անկախ սահմանումների վրա՝ հաշվարկելով ըստ  =   արտահայտության^[1]։

Ներկայումս համարվում է, որ լույսի արագությունը վակուումում հիմնարար ֆիզիկական հաստատուն է, որն ըստ սահմանման ճշգրիտ հավասար է 299 792 458 մ/վ կամ 1 079 252 848,8 կմ/ժ։ Արժեքի ճշտությունը պայմանավորված է Միավորների միջազգային համակարգում մետրի սահմանումով. ըստ դրա՝ մետրը այն հեռավորությունն է, որն անցնում է լույսը վակուումում 1/299 792 458 վայրկյան ժամանակահատվածում^[2]։ Մեծ ճշտություն չպահանջվող հաշվարկների համար գործածական է 300 000 000 մ/վ (3×10⁸ մ/վ) արժեքը։

Теория относительности

Тео́рия относи́тельности — физическая теория пространства-времени, то есть теория, описывающая универсальные пространственно-временные свойства физических процессов^[1]. Термин был введен в 1906 году Максом Планком с целью подчеркнуть роль принципа относительности в специальной теории относительности (и, позже, общей теории относительности). Иногда используется как эквивалент понятия «релятивистская физика»^{[прим. 1]}.

В узком смысле теория относительности включает в себя специальную и общую теорию относительности. Специальная теория относительности относится к процессам, при исследовании которых полями тяготения можно пренебречь; общая теория относительности — это теория тяготения, обобщающая ньютоновскую^[1].

В истории физики термин теория относительности иногда используется для отграничения взглядов Эйнштейна, Минковского и их последователей, отвергающих концепцию светоносного эфира, от взглядов некоторых их предшественников, таких как Лоренц и Пуанкаре^[2].

Область применения[править | править вики-текст]

Теория относительности применяется в физике и астрономии начиная с XX века. Впервые новая теория потеснила200-летнюю механику Ньютона. Это в корне изменило восприятие мира. Классическая механика Ньютона оказалась верной лишь в земных и близких к ним условиях: при скоростях много меньше скорости света и размерах, значительно превышающих размеры атомов и молекул и при расстояниях или условиях, когда скорость распространения гравитации можно считать бесконечной.

Ньютоновские понятия о движении были кардинально скорректированы посредством нового достаточно глубокого применения принципа относительности движения. Время уже не было абсолютным (а начиная с ОТО — и равномерным).

Более того, Эйнштейн изменил фундаментальные взгляды на время и пространство. Согласно теории относительности, время необходимо воспринимать как почти равноправную составляющую (координату)пространства-времени, которая может участвовать в преобразованиях координат при изменении системы отсчета вместе с обычными пространственными координатами, подобно тому, как преобразуются все три пространственные координаты при повороте осей обычной трехмерной системы координат.

Теория относительности значительно расширила понимание физики в целом, а также существенно углубила знания в областифизики элементарных частиц, дав мощнейший импульс и серьёзные новые теоретические инструменты для развития физики, значение которых трудно переоценить.

С помощью данной теории космология и астрофизика сумели предсказать такие необычные явления, как нейтронные звезды,черные дыры и гравитационные волны.

Հարաբերականության տեսություն

Հարաբերականության տեսություն  –  ֆիզիկական տեսություն ժամանակի և տարժության մասին, այսինքն տեսություն նկարագրողժամանակատարծական հատկությունները ֆիզիկական գործընթացներում: Այդ տերմինը առաջ էր քաշվել 1906 թվականինՄակս Պլանկոնի կողմից նպատակով ընդգծելու հարաբերականության սկզբունքի դերը հարաբերականության հատուկտեսությունում: Երբեմն, որպես դրան համարժեք օգտագործում են <<ռեալիստական ֆիզիկա>> հասկաթյությունը:     

Նեղ իմաստով հարաբերականության տեսությունը դա հատուկ և ընդհանուր հարաբերականության տեսություններիմիաձուլմն է: Հատուկ հարաբերականության օրենքը վերաբերում է պրոցեսներին, որտեղ ձգողության դաշտը կարելիհայտնել մոռացությանը, իսկ ընդհանուր համարժեքության տեսությունը դա ձգողության տեսություն է,ընդհարացնող նյուտոնականը:

Ֆիզիկայի պատմության մեջ երբեմն հարաբերականության տեսություն տերմինը օգտագործում են Էնշտեյնի, Մինկովսկիև նրանց հետևողների տեսակետերը սահմանազատելու համար, մերժելով լույսային եթեր հասկացություն, որոշակիպրեկուրսորների տեսակետերից, որոնք են օրինակ Լորնեցը և Պունակեռը:   

Հարաբերականության տեսությունը կիրառվում է ֆիզիկայում և աստղագիտությունում XX դարից: Սկզբում նորտեսությունը սեղղմեց Նյուտոնի 200 տարվա մեխանիկան: Դա արմատորեն փոխեց մեր հասկացուցթյունը աշխարհիմասին: Պարզվեց Նյուտոնի կլասիկ մեխանիկան ճիշտ միայն երկիր մոլորակի կամ դրա նման պայմաններում. Լույսի արագությունից ցածր արագություներում և չափսերում որոնք մեծ են ատոմներից և մոլեկուլներից, և պայմաններում, երբ տարածման արագությունը կարելի համարել անվերջ:

Նյուտոնական հասկացողությունը շարժման մասին արմատապես ճշգրտված էր բավականին նոր խորը միջոց համարժեք սկզբունքի համար: Ժամանակը արդեն բացարձակ չէր:

Բացի դրանից, Էնշտեյնը փոփոխեց հիմնական հայացքները ժամանակի և տարածության մասին: Համձայն համարժեքության տեսությանը, ժամանակը պետք է ընդունել համարյա թե արդար բաղադրիչ ժամանկի և տարածության միջև, որը կարող է մասնակցել     կորդինատների փոխակերպմանը համակարգերի հաշվետվության փոփոխման սովորական հարածական կորդինատի հետ, նման նրան, ինչպես կձևափոխվեն բոլոր երեք տարածական կորդինատները կրկնման առանցքային սովորական եռաչակ կորդինատները:  

Հարաբերականության տեսությունը շատ մեծացրեց ֆիզիկայի մասին մեր իմացություները, և խորացրեց մեր իմացությոները էլեմանտար մասնիկների մասին, տալով ուժեղ իմպուլս և լուրջ նոր տեսական գործիքներ ֆիզիկայի զարգացման համար, որի արծեքը բարդ է գնահատել:

Այս տեսության օգնությամբ աստղագիտությունը և աստղաֆզիկան կարողացան կանխագուշակել այնպիսի ոչ սովորական երևույթներ, ինչպիսիք են նեյտրոնային աստղերը, սև խոռոչները և գռավիտացիոն ալիքները: